Çevirmen Adaylarına…

Sevgili çevirmen adayları,

Öncelikle belirteyim ki bu satırlar hepiniz için geçerli değil. Aranızda dilimizi mükemmel kullanan sayısız genç var. Nasıl kullandığınızı nereden bildiğimi merak ediyorsanız açıklayayım: Facebook, Instagram, Twitter gibi sosyal medyada yazdığınız yazılar, bana attığınız mesajlar var ya, işte oradan. Yok artık, bu bir gösterge değil demeyin çünkü çok net bir gösterge.

Çevirmen olmak istediğinizi ya da bu işe henüz adım attığınızı biliyorum. Kiminiz bunu hayalindeki meslek olarak görüyor, kiminiz başka ne yapacağını bilmediğinden bu yola çıkıyor, kiminiz dille oynamayı seviyor, kiminiz ise bu işi çok havalı buluyor. Son gerekçeyi inanın ben uydurmadım, sizlerden gelen bilgiler bunlar. Bu iş havalı mı değil mi bilemem (aslında neden havalı göründüğünü anlayabilmiş değilim) ama şunu bilin ki sırf bu yüzden yapılası bir meslek değil. Sırf havalı olduğu için gecenizin gündünüzün belli olmadığı; yeri geldiğinde sosyal hayatınızı sıfırladığınız; sevdiklerinizin zamanlarından çaldığınız; bel, sırt, baş ağrısından perişan olduğunuz; kahve içmekten midenizin yandığı; bir kelimeye takıldığınız için gece uykularınızın bölündüğü bir mesleğiniz olsun istemezsiniz sanırım. O yüzden siz hemen vazgeçin.

Ne yapacağını bilmeyen ve sırf dil bildiği için bu yola çıkanlara da tavsiyem aynı. Çıkmak istediğiniz yol oldukça engebelli. O yüzden yolculuk başlamadan vazgeçin.

Gelelim bu mesleği hayalinde meslek olarak gören ve dille oynamayı sevenlere…

Eminim çok güzel çevirilere imzalar atacaksınız. Yoğun stres altında çalışsanız da işinizi öylesi seveceksiniz ki bunu önemsemeyeceksiniz. Ancak dikkat etmeniz gereken belli noktalar var. Bir büyüğünüz olarak birkaç tavsiyem var size çünkü işin başında alışkanlık haline getirirseniz yolculuğunuz çok daha güzel geçer.

1. Virgüller bedava dağıtılıyormuş gibi kullanmayın.

• “Ama ve fakat” dan önce virgül konmaz.
• Özneden sonra her seferinde virgül kullanılmaz. Genellikle özneyi belirginleştirmek istediğinde kullanılır. Yani özne ve yüklem arasında çok sayıda kelime varsa.
• “Ve” den önce ya da sonra virgül kullanılmaz. İngilizcede kullanılıyor olması bize de kullanılması gerektiği anlamına gelmez.
• “Ki” bağlacından sonra virgül kullanılmaz.
• Tırnak içindeki konuşmalardan önce gelen bir ya da birkaç kelime varsa tırnak açılmadan virgül konur; konuşmanın sonuna da virgül konarak tırnak kapatılır ve “dedi, söyledi, fısıldadı” gibi sözcükler ondan sonra yazılır.
• Eğer konuşma bir soru ya da ünlem ise virgül değil, soru veya ünlem işareti kullanılır.

2. Dahi anlamına gelen -de/-da ve “ki” bağlacı ayrı yazılır. Unutmayın çeviriyi 140 karaktere sığdırmak zorunda değilsiniz.

3. İngiliz yazarlar bir cümlede onlarca “and” kullanmış olsalar bile Türkçede bu kadar çok “ve” kullanılmaz. Kimi “ve”leri cümleye yedirmek zorundasınız. Her dilin kendine özgü kullanımları olduğunu unutmayın.

4. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer
ekler kesmeyle ayrılmaz.

5. Günler ve aylar her zaman büyük harfle yazılmaz. Belirli bir gün ya da ay belirtilmediğinde küçük harf kullanılır.

6. Ayrı ve bitişik yazılan kelimelere dikkat. “şey” her zaman ayrı yazılır. Birkaç, birtakım, birçok, sırtüstü gibi kelimeler bitişik yazılır. Word’e her zaman inanmayın. Bazen yalan söylüyor. 😀

7. Şapkalı a kullanımının oyuncağa döndüğünü biliyorum. Bunun için en doğrusu çeviriye başlamadan önce yayıneviyle konuşup nasıl istediklerini öğrenmek. Ancak “hala-hâlâ”, “kar-kâr” gibi anlam karmaşası olabilecek kelimelerde ben kesinlikle kullanılması taraftarıyım.

8. Gördüğünüz her kelime birebir sözlükteki anlamda olmayabilir. Her dilde deyimler, anlamları dışında kullanılan kelimeler var. Örneğin, “We were like sitting ducks” derken oturan ördeklerden söz edilmiyor. Ne alaka dediğiniz yerde iyice araştırın.

9. Yabancı dildeki belli kullanımları birebir çevirmek yerine bizim nasıl kullandığımızı düşünün. En büyük sorun “Why don’t we…”, “What about…” “I can’t help…” gibi kullanımlarda yaşanıyor. Buram buram çeviri kokan kullanımlardan uzak durun.

10. “Need” gördüğünüz her yerde ihtiyaçtan söz etmeyin. Türkçede “gerekmek” diye bir kelime de var.

11. Orijinal kitap şimdiki zamanda yazılmış olabilir. Bu, Türkçe esere uymayan bir kullanım. İşiniz biraz zorlaşacak ama eğer gerçekten o andan söz edilmiyorsa zamanı geçmişe götürün. Şimdiki zaman kullanılarak Türkçeye çevrilmiş bir kitabı okuması gerçekten çok rahatsız edici.

12. Gerektiği yerde lütfen çevirmen notu kullanın.

İlk aklıma gelenler bunlar. Aslında bir okur olarak en dikkatimi çekenler demem daha doğru olur. Mesleki deformasyon bu olsa gerek. 🙂

Yolunuz açık olsun.